Fizik. Net. Tr

Bilimsel bilgi, bilimsel yöntemler ile elde edilen bilgidir. Bilimsel yöntem akıl, deney ve gözleme dayalıdır. Bir bilginin bilimsel olmasının ölçütü yöntemsel olmasıdır.

Bilimsel Bilginin özellikleri;

Nesneldir, bireyden bireye değişmeyip herkes için aynıdır.

Evrenseldir, bilim herhangi bir milletin, ırkın malı değil bütün bir insanlığın malıdır.

Akla ve mantığa dayalıdır, bilimsel olan, akılsaldır.

Eleştiriye açıktır, aksine kanıt gösterildiği zaman bilimsel bilgi geçerliliğini yitirebilir.

    

 

Bilimsel Bilginin Gelişim Süreci;

Deneyler hipotezi doğruluyorsa yani hipotez tutarlı ise bilimsel gerçek olur. Yani Teori halini alır. Hipotez, elde edilen deney sonuçları ile tutarsızlık gösteriyorsa değiştirilir.

Şimdi bu Sürecin işleyişini görelim;

Gözlem, veri toplamak amacıyla yapılır. İkiye ayrılır.

Nitel Gözlem: Sadece duyu organları kullanarak kesin bir sayı ortaya koymadan yapılan gözlemlerdir.
Örneğin, hava soğuk, araba çok hızlı gidiyor.

Nicel Gözlem: Duyu organları ile birlikte ölçü aletleri kullanarak kesin sonuçlar elde edilen gözlemlerdir.
Örneğin, arabanın hızı 100km/h, hava sıcaklığı 10C.

 

 

Oğlunun boyunu ölçen bir baba, ölçümü karışla yaparak oğlunun boyunu 7 karış olarak bulursa bu işlemde yapılan ölçme nitel gözleme örnek olur. Eğer yapılan işlem mezura ile yapılır ve ölçüm sonucu 140 cm bulunursa bu gözlem nicel gözlem olur.

Hipotez (Varsayım), bir olayı açıklamak ya da bir nedene bağlamak için önerilen geçici bir çözümdür. Bir hipotezin, bilimsel bir hipotez olması için, bilimsel yöntemlerle test edilebilir olması gerekir. İyi bir hipotez belirlemek bilimsel çalışma için en önemli unsurlardan biridir.

İyi bir hipotezin özellikleri aşağıdaki gibidir:

Problem için geçici çözüm olmalıdır.

Toplanan verilere aykırı olmamalıdır.

Tahmin yapmaya imkan vermelidir.

Gerekirse değiştirilebilmelidir.

Doğru ya da yanlışlığı kanıtlanabilmelidir.

Örneğin;
Hipotez A;
“İçinde yaşadığımız evren, daha büyük başka evrenlerle çevrilidir.”
Bu ifade doğru olabilir ya da olmayabilir. Ancak test edilebilir değildir. Dolayısıyla bilimsel bir hipotez olamaz.
Hipotez B;
“Evrende canlıların yaşadığı başka gezegenler de vardır.”
Bu ifade doğru ise günün birinde bilim insanları doğruluğunu kanıtlayacaklardır. Ancak yanlışsa evren o kadar büyüktür ki, bu hipotezin yanlışlığı hiçbir zaman kanıtlanamaz. Dolayısıyla bu ifade de bilimsel bir hipotez olamaz.
Hipotez C;
“Aynı yükseklikten aynı anda serbest bırakılan iki cisim hava sürtünmeleri ihmal edildiğinde aynı anda yere ulaşırlar.”
Bu ifade herhangi kapalı bir ortamdaki hava vakumlama yoluyla boşaltılarak test edilebilir. Dolayısıyla bilimsel bir hipotezdir.

Deney, bilimsel bir gerçeği göstermek, bir yasayı doğrulamak, bir varsayımı kanıtlamak amacıyla yapılır. Deney, bir gözlemi ölçülebilir yapar. Yapılan deneyler genelde olayı daha da basitleştirdiğinden temel sürece dış etkileri azaltır. Aynı koşullar altında olay tekrar tekrar denenebilir.

 

Şekilde salınım hareketleriyle ilgili basit bir deney düzeneği görülmektedir.
Örneğin;
Hipotez;
“Ses dalgaları boşlukta yayılmaz.”
Hipotez basit bir deneyle test edilebilir. Bunun için şekilde düzeneği görülen deney tasarlanabilir. Havası boşaltılmış ve boşaltılmamış iki kapalı kap içine çalar saat yerleştirilerek saat çaldığında ses duyulup duyulmadığına göre hipotezin doğru ya da yanlışlığı test edilir.

 

Yapılan deney sonucunda hipotez doğrulanıyorsa bilimsel gerçek olur. Aksi halde hipotez değiştirilir.
Matematik, bilimsel bulguları açık, kesin ve kısa olarak ifade etmeye yarayan ideal bir dildir. Matematik, bilimsel bir hipotez ve teorinin doğrulanma işlemi için gözlem sonuçlarını ortaya çıkarmada vazgeçilmez bir araçtır. Matematiğin sağladığı çıkarım teknikleri olmadan, soyut teorilerin ne doğrulanması mümkün değildir.

Bilimsel bir çalışma yapılırken gözlem ve verilerden elde edilen bilgiler bir gerçeği işaret ediyorsa bu işarete delil denir.
Belli bir bilginin doğru ya da yanlışlığına bakarak farklı olayları açıklamaya çalışmak Çıkarım olarak adlandırılır.
Örneğin; 
Bir oyuncak araba düz bir zeminde fırlatıldığında, bir süre yol aldıktan sonra durur. Şekilde A hizasından belli bir ilk hızla fırlatılan oyuncak arabanın B hizasında durması AB arasında sürtünme olduğunun bir delilidir.

 

“Çok süratli araba kullanırsan kaza yapabilirsin. “ Bu ifade bir çeşit çıkarımdır. Çünkü kazaların en büyük nedenlerinden biri aşırı sürattir. Bu istatiksel bilgiye bakarak bir çıkarım yapılmıştır.